zzp'ers inhuren: wat zijn de risico's?

De laatste tijd is er veel te doen over zzp’ers en schijnzelfstandigheid, vooral vanwege de veranderingen in de wetgeving. Om ondernemers beter inzicht te geven in de risico’s bij het inhuren van zzp'ers, hebben we Daan, een expert op het gebied van zzp'ers en schijnzelfstandigheid, geïnterviewd. Daan adviseert regelmatig bedrijven over deze materie en deelt zijn uitgebreide kennis over zelfstandigheid en de bijbehorende juridische implicaties. In dit interview vertelt hij wat de huidige wetgeving betekent voor ondernemers en welke stappen je kunt nemen om risico’s te vermijden.

Daan, er is veel te doen rondom zzp’ers en wetgeving. Kun je kort uitleggen wat er momenteel speelt?

"De overheid is al enige tijd bezig met het vinden van een goede balans tussen echte zelfstandigen en schijnzelfstandigen. Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer een zzp’er in feite hetzelfde werk doet als een reguliere werknemer, maar zonder de bijbehorende rechten en zekerheden, zoals doorbetaling bij ziekte en pensioenopbouw. Dit leidt niet alleen tot oneerlijke concurrentie, maar ook tot onderbetaling. Om dit tegen te gaan, scherpt de overheid de regels aan, zodat werkgevers niet zomaar zelfstandigen kunnen inzetten voor werk dat eigenlijk in loondienst zou moeten worden uitgevoerd."

Wat is precies het verschil tussen schijnzelfstandigheid en echte zelfstandigheid? Hoe kunnen ondernemers dat goed inschatten?

"Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand officieel als zzp’er werkt, maar eigenlijk gewoon in loondienst is. Bijvoorbeeld als een zzp’er alleen voor één opdrachtgever werkt, vaste werktijden heeft, en geen eigen ondernemersrisico loopt. 

De Belastingdienst hanteert strikte criteria om te bepalen of iemand écht ondernemer is. Een veelgebruikt criterium is of de zzp’er een eigen website heeft. Heeft hij of zij die niet, dan concludeert de Belastingdienst al snel dat er geen sprake is van ondernemerschap, en dus ook niet van zelfstandigheid. Een ander belangrijk criteria is de mate van zelfstandigheid: is er bijvoorbeeld een gezagsverhouding of moet de zzp’er strikte instructies opvolgen? Hoe meer controle de opdrachtgever heeft, hoe groter het risico op schijnzelfstandigheid. 

Je kunt een perfect contract hebben, maar als je in de praktijk een zzp’er als werknemer behandelt, dan is dát wat telt. We zien dat er soms niet eens een contract is, alleen een offerte waar een opdrachtgever ‘akkoord’ onder zet. Dat is echt te vrijblijvend.

Om ondernemers te helpen dit goed in te schatten, hebben we een handige checklist ontwikkeld. Hiermee kunnen ze eenvoudig nagaan of er mogelijk sprake is van schijnzelfstandigheid. Het invullen van deze checklist geeft snel inzicht in de situatie en helpt om risico’s te voorkomen."

Hoe kun je het verschil tussen zzp’er en werknemer beoordelen?

" Verschillende factoren tellen mee in de beoordeling van de Belastingdienst, en alle factoren wegen even zwaar. Een belangrijke voorwaarde is de mate waarin de werkzaamheden en de zzp’er onderdeel zijn van jouw organisatie. Dit heet ook wel inbedding. Met andere woorden: lijkt het werk van de zzp’er op de belangrijkste activiteiten van je bedrijf? Een schilder die het kantoor van een communicatiebureau schildert, is duidelijk een opdrachtnemer. Dat ligt anders wanneer hetzelfde bureau een freelance communicatieadviseur inhuurt die dezelfde taken uitvoert als de werknemers.

Daarnaast heb je de inbedding van de werkende: behandel je de zzp’er hetzelfde als een werknemer? Moet de zzp’er bijvoorbeeld op bepaalde tijden aanwezig zijn en aansluiten bij teamoverleggen? Krijgt die een kerstpakket en mag die mee naar bedrijfsuitjes? Dat soort rechten en plichten tellen mee in de beoordeling. Kortom, vraag je als opdrachtgever af: doet de zzp’er echt andere werkzaamheden dan mijn werknemers en krijgt die een andere behandeling? Zo niet, dan kan er sprake zijn van verkapt dienstverband."

Wat zijn de grootste juridische risico’s voor ondernemers die zzp’ers inhuren?

"Sinds 1 januari 2025 is de Belastingdienst begonnen met actief handhaving op schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat ze controleren of zzp'ers niet feitelijk als werknemers functioneren. Tot januari 2025 controleerde De Belastingdienst nauwelijks en legde ook geen boetes op, behalve bij ernstige misstanden. Nu is dat anders: de kans op controle is veel groter en de financiële gevolgen kunnen voor opdrachtgevers fors zijn.

Het grootste risico is dat de Belastingdienst achteraf oordeelt dat een zzp'er eigenlijk een werknemer is. In dat geval moet de ondernemer alsnog loonbelasting en premies afdragen, vaak met terugwerkende kracht tot 1 januari 2025. Pensioenfondsen kunnen zelfs teruggaan tot het startmoment van de samenwerking met de ZZP-er. De ondernemer krijgt dan de totale rekening gepresenteerd en moet dit zelf maar gaan incasseren bij de schijnzelfstandige!

Daarnaast is er nog een ander belangrijker risico voor de ondernemer: de zzp’er kan namelijk zelf, bij een conflict, door een arbeidsongeval of verandering in zijn/haar privésituatie, beweren dat hij eigenlijk een schijnzelfstandige dus werknemer is, wat hem rechten geeft op ontslagbescherming, vakantiegeld en pensioenopbouw. Tevens zal het tarief van de ‘zzp'er’ als een netto uurloon gezien worden en moet dan gebruteerd worden. Als voorbeeld: een tarief van € 35 wordt al vlug een bruto uurloon van rond de € 50! Dit kan dus flink in de papieren lopen."

Kun je een concreet voorbeeld geven van een situatie waarin een ondernemer problemen kreeg door het inhuren van zzp’ers?

"Zeker. Stel, een horecaondernemer huurt een zzp’er in om als kok te werken. Deze zzp’er werkt fulltime in de keuken, heeft vaste werktijden en volgt nauwkeurige instructies van de chef. Hij gebruikt de materialen, kleding en de apparatuur van het restaurant. Op een dag ontstaat er een conflict over de betaling en de zzp’er besluit naar de rechter te stappen. Hij claimt dat hij in feite in loondienst was. De rechter kijkt naar de situatie en oordeelt dat er sprake is van een dienstverband. Dit betekent dat de ondernemer achterstallig loon, premies en belastingen moet betalen, plus mogelijke boetes. Dit kan behoorlijk kostbaar en vervelend zijn voor de ondernemer."

Hoe groot is de kans dat bedrijven een naheffing of boete krijgen als ze zzp’ers verkeerd inzetten?

"De kans op een naheffing of boete is afhankelijk van de sector en de controlemaatregelen van de Belastingdienst. De Belastingdienst heeft aangegeven zich specifiek te richten op sectoren zoals de zorg, bouw en horeca. In deze sectoren is de kans op schijnzelfstandigheid groter, doordat zzp'ers hier vaak langdurig voor één opdrachtgever werken, vaste werktijden hebben en duidelijke instructies ontvangen. Dit kan al snel leiden tot een situatie die lijkt op verkapte loondienst. Daardoor zie je een flinke afname van ZZP-ers in deze sectoren. 

Hoewel er nog geen concrete voorbeelden zijn van gecontroleerde bedrijven, is het zeker mogelijk dat de Belastingdienst in actie komt. Ondernemers die regelmatig zzp'ers inzetten zonder duidelijke afspraken en de bijbehorende risico’s goed af te dekken, lopen een aanzienlijk risico op naheffingen en boetes. Het is dus essentieel om de arbeidsrelatie goed vast te leggen en ervoor te zorgen dat zzp'ers daadwerkelijk zelfstandig werken."

Wat verwacht jij dat er in de toekomst gaat veranderen in de regelgeving rondom zzp’ers?

Ik verwacht dat de regels steeds strenger worden. Er zijn plannen om een minimumtarief van rond de € 35 voor zzp’ers in te voeren en mogelijk ook een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering en een pensioenverzekering. Daarnaast wil de overheid een ‘werkwijze-check’ implementeren, zodat je vooraf kunt bepalen of iemand daadwerkelijk een zzp’er is of niet. Dit soort maatregelen zijn bedoeld om de wildgroei van schijnzelfstandigheid tegen te gaan.

Heb jij nog tips voor ondernemers die vragen hebben over het werken met zzp’ers?

"Jazeker! Zorg dat je contracten goed op orde hebt en werk met duidelijke overeenkomsten. Kijk kritisch naar de praktijk: Bepaalt de ZZP-er zelf hoe en wanneer hij werkt? Laat je eventueel adviseren door een jurist of fiscalist. En vooral: als een opdracht eigenlijk structureel werk is, overweeg dan of een vast dienstverband niet een betere oplossing is. Dat bespaart een hoop gedoe achteraf!"